alpaka, angora, kaszmir czy moher?

pozostając w temacie zimowych okryć - swetrów - chciałabym skupić się na czterech najcieplejszych włóknach, które oferują nam sieciówki: ALPAKA, ANGORA, KASZMIR I MOHER. jeżeli macie już swoje ulubione modele warto także spojrzeć na metkę - dopiero wtedy będziecie mieli całkowitą gwarancję, że sweter spełni wasze oczekiwania. niewiele osób zdaje sobie z tego sprawę, ale te cztery włókna charakteryzują się innymi cechami i można powiedzieć o nich o wiele więcej niż tylko, że są ciepłe i pochodzenia zwierzęcego...

szczególną uwagę zwracam na pielęgnację tych czterech włókien - właściwe pranie, suszenie i konserwacja da nam gwarancję długowieczności odzieży. jest to niezwykle ważna kwestia, ponieważ na codzień spotykam się z niesłusznymi opiniami - że się mechaci, wyciąga, kulkuje, spiera, blaknie - właściwe traktowanie tych mniej popularnych włókien powinno rozwiać wszelkie wątpliwości.

popularność wełny, niezależnie od pochodzenia, tkwi w niezwykłych właściwościach - izolacji termicznej, odporności na zabrudzenia i dużej wytrzymałości. nie można zapominać także o wadach wełny, główną z nich jest możliwość filcowania się. 

rodzajów wełny jest kilka, w zależności od pochodzenia zwierzęcego - wełna owcza nazywana jest merynosem, szetlandem lub szewiotem, wełna wielbłądzia to wikunia lub kamel, wełna pochodząca od lamy to alpaka, wełna kozia to inaczej moher albo kaszmir, natomiast królicza to angora. 

istnieje także podział wełny ze względu na sposób pozyskiwania - żywa, garbarska, skórna, futrzarska i wtórna. opisywane tutaj rodzaje wełny reprezentują pozyskiwanie poprzez strzyżenie lub wyczesywanie żywych zwierząt - jest to metoda zupełnie humanitarna i niebolesna dla zwierząt. inne sposoby pozyskiwania wełny niestety zakładają ubój, co osobiście mnie cały czas szokuje i obrzydza, ponieważ nie popieram sprzedaży oraz kupna produktów wykonanych z naturalnych skór lub futer zwierząt.

* ALPAKA *

nazywana także wełną alpak - wielbłądowatych zwierząt zamieszkujących głównie południowoamerykańskie góry. alpaki przystosowane są do życia w trudnych warunkach - wahania temperatury na wysokości 4500 m n. p. m. potrafią sięgać od -20 w nocy do +20 w ciągu dnia, a do tego występują tam lodowato zimne wiatry. stąd też to właśnie włosy alpaki charakteryzują się wyjątkowymi cechami - są lekkie, miękkie i niezwykle ciepłe.

według legendy alpaki zostały pożyczone ludziom przez bogów na szczycie Ausangate w Peru i pozostawione na ziemi pod warunkiem, że będą dobrze traktowane i szanowane przez ludzi. do dzisiaj wełna alpak jest towarem luksusowym i rzadkim, ponieważ populacja światowa rośnie bardzo powoli. 85% całej populacji alpak żyje w Peru, które chroni zwierzęta restrykcyjną polityką. sytuacja powoli ulega zmianie i alpaki eksportowane są przede wszystkim do Stanów Zjednoczonych i Australii, gdzie podlegają rejestrowanej hodowli.

WŁAŚCIWOŚCI:

• jest miękka, lekka, delikatna, ale jednocześnie bardzo wytrzymała (archeolodzy znaleźli wiele przedmiotów z alpaki z czasów przed Imperium Inków!) - idealne włókno na ciepły sweter!
• jest elastyczna, sprężysta i bardziej rozciągliwa niż wełna owcza, a jej wspaniałe właściwości termiczne i izolacyjne są lepsze w zestawieniu z wełną owczą czy kaszmirem
• jest odporna na działanie promieni słonecznych - silnych w naturalnym środowisku alpak - niebarwiona nie utraci koloru, nawet intensywnie używana
• najczęściej nie jest farbowana, ponieważ występuje w ponad 20 naturalnych odcieniach - od bieli, przez brązy, szarości, do czerni
• jest hipoalergiczna - nie zawiera substancji najczęściej alergizujących, a także nie wymaga obróbki chemicznej, dzięki czemu jest świetnym rozwiązaniem dla alergików!
• wysoka zawartość lanoliny (wosk zwierzęcy) sprawia, że prawie nie zatrzymuje cząsteczek kurzu oraz innych zanieczyszczeń obecnych w powietrzu - tym samym jest odporniejsza na zabrudzenia i dużo łatwiejsza w czyszczeniu niż wełna owcza
• jest pozyskiwana z żywych zwierząt - nie ma tu miejsca na śmierć i cierpienie
• alpaka to ciągle towar bardzo luksusowy więc nie spodziewajmy się, że dostaniemy w sieciówkach swetry 100% alpaka - jednak dodatek 10%-20% alpaki do wełnianego swetra sprawi, że nasza odzież będzie lepiej izolować temperaturę, a także będzie na pewno lepiej wyglądać przez dłuższy czas, o ile będzie dobrze konserwowana...

KONSERWACJA:

• alpakę pierzemy w temperaturze do 30 stopni Celsjusza!
• nie używamy silnych detergentów - najlepiej użyć środka do prania odzieży dziecięcej, niektórzy producenci zalecają stosowanie zwykłych szamponów do włosów
• wełny nie można długo moczyć (skurczy się) ani pocierać o siebie częściami ubrania - najlepiej prać ręcznie delikatnie wyciskając
• nie należy czyścić chemicznie - nie jest to potrzebne, ponieważ alpaka mniej się brudzi, a zanieczyszczenia nie wnikają głęboko we włókno
• alpaki nie wyżymamy ani nie odwirowujemy w pralce (!!!), włókno jest elastyczne, ale nie należy go obciążać - najlepiej położyć na ręczniku na suszarce, jeżeli sweter się nieco skurczył podczas prania, można go trochę rozciągnąć gdy jest jeszcze wilgotny
• alpaka, tak jak każda wełna, nie powinna być prasowana ciepłym ani gorącym żelazkiem, zaleca się prasowanie na lewej stronie przez inną tkaniną, ale z doświadczenia wiem, że jeżeli sweter został wysuszony w pozycji leżącej, wystarczy go założyć do siebie na kilka minut przed wyjściem, a sweter sam się ułoży

pamiętajmy o właściwej pielęgnacji zwierzęcych włókien, dzięki temu dobrze zadbany sweter będzie nam służył przez długie lata, a jego wygląd nie zmieni się mimo upływu czasu. szczególnie, że wyroby ze zwierzęcych włókien nie należą do tanich...

* ANGORA *

inaczej mówiąc - wełna królicza pozyskiwana z królików rasy angora, które pierwotnie pochodziły z terenów Turcji (stara pisownia stolicy Turcji Ankary - Angora). zwierzątka te trudno sobie wyobrazić w środowisku naturalnym, ponieważ od zawsze hodowane są jako domowe. początkowo chowane były na dworze sułtana, w późniejszym czasie ich hodowla przeniosła się na dwory europejskie, a szczególnie upodobali sobie je Francuzi. odmian królików jest wiele, jednak na skalę "przemysłową" wykorzystuje się angory olbrzymie, których masa zaczyna się od 4,5 kg.

wełnę pozyskuje się poprzez wyczesywanie lub strzyżenie - w praktyce wykorzystuje się obie metody, ponieważ sierść odrasta bardzo szybko, a niewyczesywana regularnie plącze się i marnuje. angora jest nieziemsko droga (cena za 1 gram nieprzetworzonego produktu waha się między 1-2 zł) - uzasadnione jest to doskonałymi właściwościami tej wełny.

WŁAŚCIWOŚCI:

• najmniejszy przekrój włosia spośród wszystkich rodzajów naturalnej wełny, co sprawia, że gotowa tkanina jest aksamitna, miękka, lekka, dokładnie taka sama jak puszysty króliczek :)
• angora jest hipoalergiczna - wełna ta nie powoduje żadnych uczuleń, a roztocza, które stanowią zazwyczaj największy problem, nie potrafią zadomowić się w wełnie dzięki naturalnej ochronnej warstwie - lanolinie
• angora łatwo się filcuje - dlatego nie produkuje się odzieży wykonanej wyłącznie z wełny króliczej, ponieważ byłyby one nieużyteczne. dodanie niewielkiej ilości angory do wełny owczej wystarczy jednak żeby pordukt stał się aksamitny, puszysty i miękki (w swojej pracy bardzo często spotykam się z zarzutem: "tylko 10% angory?!" - zazwyczaj maksymalna domieszka angory sięga 15%-20%)
• angora jest także kompletnie nierozciągliwa i łatwo się rwie - jest to kolejna wada wełny, która uniemożliwa produkowanie odzieży ze 100% angory - to właśnie z tego powodu często łączy się ją z wełną owczą, która jest bardzo wytrzymała
• wełna królicza, tak jak alpaka, jest pusta w środku - jest to niezwykła właściwość, która sprawia, że angora jest lekka, ale także łatwo "czepia się" do innych ubrań

KONSERWACJA:

• angorę pierzemy w temperaturze do 30 stopni Celsjusza!
• tak jak w przypadku wszystkich delikatnych włókien - nie stosujemy silnych detergentów - płyn do prania wełny lub zwykły szampon powinny być najodpowiedniejsze
• nie pocieramy o siebie materiałem - angorę bardzo łatwo jest uszkodzić gdy jest wilgotna - najlepiej zrobić w misce z angorowym sweterkiem "wir" dłonią i delikatnie go obracać
• nie można czyścić angory chemicznie!
• jak można się domyślić - angory nie odwirowujemy, nie wyciskamy i nie robimy z nią nic, co jest w jakiś sposób "inwazyjne"
• wilgotny sweterek kładziemy na rozłożonym ręczniku na suszarce i cierpliwie czekamy aż wyschnie (schnie bardzo szybko)
• w zależności od tego, ile domieszki angorowej jest w swetrze i co stanowi resztę składu, postępowanie z prasowaniem jest różne, najlepiej stosować się do zaleceń z metki - osobiście nie spotkałam się ze swetrem, który wymagałby intensywnego prasowania ;)
• na początku z pewnością zauważymy, że angorowe włoski wychodzą ze swetra i, co gorsze, ochoczo czepiają się innych ubrań. kiedyś na kobiecym forum wyczytałam, że sweter można wlożyć na parę godzin do zamrażarki w woreczku stunowym - sprawi to, że włoski będą mniej "wychodzić" ze swetra. znalazłam także modotę "na lakier do włosów" - lakier musi być delikatny i wodny, ostrożnie spryskujemy sweter i voila! spróbowałam pierwszego sposobu (lakier wydał mi się zbyt inwazyjny) i szczerze mówiąc - wielkiej różnicy nie zauważyłam...

* KASZMIR *

czyli tkanina z wełny kóz kaszmirskich, które podobnie jak alpaki także zamieszkują wysokogórskie krainy charakteryzujące się surowym klimatem i temperaturami nawet do -50 stopni! jednym ze zwierząt przystosowanych do tych trudnych warunków jest właśnie kaszmirska koza, która zamieszkuje tereny Chin, Iranu i Afganistanu, jednak największe stada pasą się na stepach Mongolii. źródłem kaszmiru jest długa sierść kóz, a dokładniej delikatna i cienka warstwa wełny spodniej. wczesną wiosną zwierzęta tracą swoje zimowe okrycia. dla hodowców jest to sygnał do wyczesywania kóz w celu pozyskania miękkiej otoczki włosa. proces ten jest bardzo pracochłonny - z jednego zwierzęcia pozyskuje się około 200g surowego produktu, z czego połowa jest odpadem. biorąc pod uwagę fakt, że na wykonanie jednego sweterka potrzeba zbioru z około 4 do 6 kóz - ceny kaszmirowych produktów nie powinny dziwić.

jak można się domyślić sieciówki nie oferują nam produktów z najwyższej jakości kaszmiru ze zwględu na cenę surowca. tańszy kaszmir łatwo można odróżnić od tego droższego - jeżeli sweterek jest wyjątkowo aksamitny mamy do czynienia właśnie z tańszą odmianą kaszmiru. krótsze włosie łączy się wtedy z domieszką - najczęściej jest to angora. właściwości takiej mieszanki są znacznie gorsze niż kaszmiru wyczesywanego z długiego włosia.

WŁAŚCIWOŚCI:

• jest miękka, delikatna, puchowa - włókna kaszmiru są higroskopijne i nie przekraczają 18 mikrometrów, co sprawia że produkt wykonany z kaszmiru świetnie się układa, jest cienki, ale ciepły
• im cieńsza struktura, tym bardziej wartościowy jest materiał
• jest porowata, dzięki czemu pochłania pot, zatrzymuje wilgoć i promienie UV, podobnie jak alpaka jej kolor jest bardzo odporny na ścieranie
• posiada niezwykłe właściwości grzewcze, często kaszmirowy sweter jest cieniutki, ale wbrew pozorom bardzo dobrze izoluje temperaturę
• jest odporna na zagniecenia, świetnie się układa, nie wymaga prasowania
• raczej nie doświadczymy kaszmirowych swetrów w 100%, głównie dlatego, że materiał jest drogi - często spotkać możemy różne mieszanki (wełna owcza+kaszmir, wełna owcza+kaszmir+angora...), które gwarantują nam, że produkt będzie przyjemniejszy i trwalszy

KONSERWACJA:

• kaszmir pierzemy w temperaturze do 30 stopni Celsjusza!
• nie używamy silnych detergentów - delikatny płyn do prania wełny na pewno wystarczy.
• kaszmiru nie można długo moczyć ani pocierać materiału o siebie - metki zazwyczaj sugerują pranie ręczne, ale czasem można spotkać także oznaczenie "prać w pralce" - prawdą jest, że nowsze pralki mają delikatne programy prania wełny, ale ja im jakoś nie ufam, bębny pralek są szorstkie i nierówne, co może uszkodzić nasze ubranie
• nie wirujemy kaszmiru, jedynie delikatnie odciskamy
• nie można prać chemicznie
• kaszmirowe produkty najlepiej jest wysuszyć na leżąco na ręczniku na suszarce - materiał nie wyciągnie się ani nie odkształci
• tak jak w przypadku innych delikatnych tkanin, kaszmiru nie można traktować wysoką temperaturą, dlatego najlepiej go nie prasować, a po wyschnięciu można powiesić na grube wieszaki obite miękką tkaniną

* MOHER *

wszystkim kojarzy się z dość popularnym beretowym zjawiskiem :) w praktyce wełna kóz angorskich - moher - była przez długi czas niedoceniana i uważana za nietrwałe włókno. ten rodzaj wełny znany jest ludzkości od ok. XIV-XV w., a za jej kraj pochodzenia uważa się Tybet. w późniejszym czasie mechate włókno dotarło także do Turcji, a w XVIII próbowano hodować angorskie kozy w Szwecji i Anglii - jednak bez sukcesu. skala produkcji była stosunkowo niewielka, a co za tym idzie - cena surowca ciągle wzrastała. dopiero w XIX w. hodowla kóz dotarła do Afryki Południowej, która do dziś jest ważnym producentem moheru.

moher posiada nietypowe właściwości, które wyróżniają ją spośród innych surowców - długie włókno, duża lekkość i puszystość oraz połysk. "moherowy szał" nie dotyczy już jedynie staruszek w beretach. wielbicielki mody od jakiegoś czasu szczególnie uwielbiły sobie sweterki z delikatnego meszku - wystarczy przypomnieć sobie kampanię Lany del Rey dla H&M czy sesję Victorii Justice dla Teen Vogue UK. moherowe produktu pojawiły się także w znanych sieciówkach - ASOS czy Esprit, a więc mamy do czynienia z realnym moherowym trendem :) niezaprzeczalnym must have jest prosty mechaty kardigan lub oversize'owy sweter w odważnych barwach!

WŁAŚCIWOŚCI:

• bardzo długie włókno - z łatwością odróżnimy moher od innej wełny, odzież wykonana z wełny kóz angorskich jest mechata i ma wiele włosków o różnej długości
• mały przekrój włosia - sprawia, że moher jest niezwykle lekki i puszysty
• wysoki połysk - moherowe włoski niekiedy wręcz połyskują i jest to efekt zupełnie naturalny
• łatwo farbuje się na różne kolory - dzięki temu możemy sobie zafundować odzież we wszystkich kolorach tęczy i mamy pewność, że kolor pozostanie z nami na długo
• moher się łatwo filcuje i rwie, podobnie jak angora - jest to główną wadą tej wełny, która przez wiele lat stanowiła przeszkodę do produkcji odzieży moherowej. podobnie jak angora, moher często dodawany jest w postaci domieszki do wełny owczej aby uzykać efekt puszystości i połysku

KONSERWACJA:

• z moherem postępujemy tak samo jak z angorą, ponieważ jej właściwości są bardzo zbliżone do siebie. główną różnicą jest długość włosia.